Kinh tế vĩ mô Việt Nam tháng Tám và 08 tháng năm 2025

Số liệu vĩ mô tháng Tám và 08 tháng năm 2025 cho thấy kinh tế Việt Nam tiếp tục tăng trưởng, được nâng đỡ bởi các động lực quan trọng như đầu tư, xuất khẩu. Tuy nhiên, bên cạnh những tín hiệu tích cực, các rủi ro cũng dần hiện rõ. Điều này đặt ra yêu cầu: nền kinh tế không chỉ cần đảm bảo tăng trưởng trong ngắn hạn, mà còn phải xây dựng nền tảng vững chắc cho trung và dài hạn.

Thứ nhất, lĩnh vực đầu tư tiếp tục là “đầu tàu” tăng trưởng, loạt dự án mới hứa hẹn tạo hiệu ứng lan tỏa. Vốn đầu tư thực hiện từ ngân sách Nhà nước trong tháng Tám đạt 83,8 nghìn tỷ đồng, tăng mạnh 32,6% so với cùng kỳ. Tính chung 08 tháng, đầu tư công đạt 463,2 nghìn tỷ đồng, tương đương 48,3% kế hoạch năm, cao hơn 26,9% so với cùng kỳ. Kết quả này phản ánh rõ những nỗ lực đẩy mạnh thực hiện, tạo động lực cho tăng trưởng kinh tế của chính quyền các cấp.

Đặc biệt, nhân dịp kỷ niệm 80 năm Quốc khánh, 250 dự án đồng loạt khởi công và khánh thành tại 34 tỉnh, thành phố, với tổng vốn 1.280 nghìn tỷ đồng. Cùng với vốn ngân sách, 63% tổng mức đầu tư đến tư khu vực ngoài Nhà nước, cho thấy vốn công không chỉ trực tiếp thúc đẩy mà còn tạo hiệu ứng lan tỏa, khuyến khích tư nhân tham gia vào quá trình phát triển.

Song song, vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) tiếp tục duy trì sức hút trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu. Tính đến ngày 31/8/2025, tổng vốn FDI đăng ký đạt 26,14 tỷ USD, tăng 27,3% so với cùng kỳ năm trước; trong đó, vốn đăng ký điều chỉnh lập kỷ lục với 10,65 tỷ USD, tăng 85,9% so với cùng kỳ 2024. Đây là minh chứng rõ nét cho sự tin tưởng vào triển vọng kinh doanh của nhà đầu tư nước ngoài đang hiện diện tại Việt Nam. Cùng với đó, FDI thực hiện 8 tháng đạt 15,40 tỷ USD, cao nhất 5 năm qua, phản ánh cam kết đầu tư không chỉ dừng ở giấy phép mà đã được chuyển thành hoạt động thực tế.

Một điểm nhấn chính sách quan trọng là việc Chính phủ ban hành Nghị định số 236/2025/NĐ-CP ngày 29/8/2025 quy định chi tiết về việc áp dụng thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung theo quy định chống xói mòn cơ sở thuế toàn cầu. Việt Nam chọn cách tiếp cận thuế bổ sung tối thiểu nội địa (QDMTT), trực tiếp thu phần chênh lệch để bảo đảm mức thuế suất tối thiểu 15%. Điều này thể hiện những nỗ lực của Việt Nam trong việc tuân thủ quy định quốc tế, cũng như tạo điều kiện cho các doanh nghiệp FDI đầu tư vào Việt Nam.

Từ những kết quả ấn tượng trên, đầu tư tiếp tục được kỳ vọng là “đầu tàu” dẫn dắt tăng trưởng những tháng còn lại, hướng tới mục tiêu giải ngân 100% kế hoạch năm 2025 và tạo hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ sang các khu vực khác.

Thứ hai, kim ngạch xuất, nhập khẩu duy trì tăng trưởng hai con số nhưng áp lực dần lộ diện. Tổng kim ngạch thương mại hàng hóa tháng Tám đạt 83,06 tỷ USD, tăng 0,9% so với tháng trước và tăng 16,0% so với cùng kỳ năm 2024. Lũy kế 08 tháng năm 2025, tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu hàng hóa đạt 597,93 tỷ USD, tăng 16,3% so với cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên, trị giá xuất khẩu tăng 14,8%, chậm hơn mức tăng 17,9% của nhập khẩu, khiến thặng dư thương mại chỉ ghi nhận mức 13,99 tỷ USD, thấp hơn cùng kỳ 2 năm trước.  

Bất chấp những lo ngại về thuế đối ứng, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa sang Hoa Kỳ vẫn ghi nhận 13,94 tỷ USD trong tháng Tám, tăng 18,3% so với cùng kỳ năm 2024. Tính chung 08 tháng, xuất khẩu hàng hóa sang Hoa Kỳ thu về 99,05 tỷ USD, tăng 26,38% so với cùng kỳ năm trước. Song đà tăng này chủ yếu nhờ doanh nghiệp “chạy trước” rào cản bằng cách đẩy nhanh đơn hàng đã ký, nên tính bền vững còn bỏ ngỏ.

Trước những lo ngại về thuế quan, đặc biệt khi Việt Nam có độ mở kinh tế gần 200% và Hoa Kỳ là thị trường xuất khẩu lớn nhất, Ngân hàng Thế giới trong báo cáo mới đây đã điều chỉnh dự báo tăng trưởng GDP Việt Nam năm 2025 xuống 6,6% (từ mức 6,8%). Khi dư địa ngắn hạn dần thu hẹp, tác động tiêu cực sẽ bộc lộ rõ hơn, đòi hỏi Việt Nam tăng cường đàm phán thương mại, đa dạng hóa thị trường và có chính sách hỗ trợ kịp thời để nâng cao sức chống chịu cho doanh nghiệp xuất khẩu.

Thứ ba, tình hình doanh nghiệp ghi nhận tín hiệu cải thiện rõ nét. Trong tháng Tám, có 20,5 nghìn doanh nghiệp đăng ký thành lập mới, tăng 23,9% so với tháng Bảy và 52,9% so với cùng kỳ 2024. Đặc biệt, vốn đăng ký mới bùng nổ với 326,1 nghìn tỷ, gấp 2,8 lần tháng trước và 2,6 lần cùng kỳ 2024. Nhờ đó, vốn đăng ký bình quân mỗi doanh nghiệp thành lập mới trong tháng đạt 15,9 tỷ đồng, gấp hơn 2,2 lần tháng trước và tăng 71,2% so với năm trước, phản ánh quy mô và kỳ vọng đầu tư ngày càng lớn.

Đà tích cực này góp phần đưa tổng số doanh nghiệp thành lập mới và quay trở lại hoạt động trong 08 tháng năm 2025 lên 209,2 nghìn, tăng 24,5% so với cùng kỳ; bình quân mỗi tháng đạt 26,2 nghìn. Trong khi đó, tháng Tám ghi nhận 17,2 nghìn doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường, thấp hơn mức bình quân 20,6 nghìn của 07 tháng đầu năm, kéo bình quân 08 tháng giảm xuống còn 20,1 nghìn doanh nghiệp mỗi tháng. Khoảng cách giữa “ra” và “vào” nhờ đó ngày càng được nới rộng.

Sự khởi sắc này phản ánh hai yếu tố: một là tác động lan tỏa của Nghị quyết số 68-NQ/TW khi khơi dậy tinh thần khởi nghiệp trong xã hội; hai là quá trình thanh lọc tự nhiên của thị trường, giữ lại những doanh nghiệp có sức chống chịu tốt hơn. Điều này được kỳ vọng không chỉ cải thiện bức tranh ngắn hạn mà còn góp phần củng cố nền tảng cho một cộng đồng doanh nghiệp bền vững hơn.

Thứ tư, sản xuất công nghiệp “giữ nhịp” tăng trưởng nhưng triển vọng có chút thận trọng. Chỉ số Nhà Quản trị Mua hàng (PMI) ngành sản xuất tháng Tám đạt 50,4 điểm[1], vẫn trên ngưỡng mở rộng song giảm đáng kể so với mức 52,4 của tháng Bảy. Trong đó, đơn hàng xuất khẩu mới đã giảm tháng thứ 10 liên tiếp, cùng số đơn đặt hàng mới quay lại xu hướng giảm sau sự phục hồi vào tháng trước. Điều này phản ánh tác động ngày càng rõ nét từ các vấn đề thuế quan. Trong bối cảnh đơn hàng mới giảm, chi phí đầu vào tăng mạnh, biên lợi nhuận doanh nghiệp sẽ chịu áp lực kép, có nguy cơ kéo theo cắt giảm sản lượng và việc làm nếu xu hướng này kéo dài.

Trong khi đó, chỉ số sản xuất công nghiệp (IIP) tháng Tám ước tăng 2,2% so với tháng trước và tăng 8,9% so với cùng kỳ năm 2024. Tính chung 08 tháng năm 2025, IIP ước tăng 8,5% so với cùng kỳ năm trước (cùng kỳ năm 2024 tăng 8,4%). Trong đó, chế biến – chế tạo tiếp tục đóng vai trò động lực với mức tăng 10%. Nhìn chung, sản xuất công nghiệp đang ở trạng thái “giữ nhịp”, tức là duy trì được đà tăng nhưng chưa tạo bứt phá. Tuy nhiên, trong bối cảnh Chính phủ đặt mục tiêu tăng trưởng GDP năm 2025 trên 8%, việc chỉ duy trì nhịp độ hiện nay là chưa đủ; hoạt động sản xuất công nghiệp trong những tháng tiếp theo cần tăng tốc mạnh mẽ hơn để tạo cú hích hiện thực hóa mục tiêu này.

Thứ năm, tiêu dùng xuất hiện dấu hiệu lệch pha: doanh thu tăng nhưng sức mua thực tế chậm lại. Các hoạt động kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2/9 được tổ chức quy mô lớn đã tạo cú hích đáng kể cho tiêu dùng hàng hóa, dịch vụ và du lịch, khiến tổng mức bán lẻ tháng Tám tăng 10,6% so với cùng kỳ năm trước. Tính chung 08 tháng, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng ước đạt 4.579 nghìn tỷ đồng, tăng 9,4%.

Tuy vậy, sau khi loại trừ yếu tố giá, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng chỉ tăng 7,2%, thấp hơn mức 8,0% của cùng kỳ năm 2024. Điều này cho thấy khoảng cách giữa tăng trưởng danh nghĩa và sức mua thực tế ngày càng nới rộng. Đây là tín hiệu cảnh báo đáng lưu tâm, nhất là khi tiêu dùng cuối cùng hiện đóng góp hơn 80% vào GDP. Nếu xu hướng này kéo dài, sự suy yếu trong sức mua sẽ nhanh chóng biến thành lực cản lớn cho tăng trưởng trong những tháng còn lại của năm. 

Thứ sáu, chính sách tiền tệ tiếp tục mở rộng để hỗ trợ tăng trưởng nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Ngân hàng Nhà nước duy trì lãi suất tái cấp vốn ở mức 4,5% và lãi suất chiết khấu 3,0%, mức thấp kỷ lục kể từ tháng 6/2023; lãi suất cho vay bình quân mới chỉ ở mức 6,38%, giảm 0,56% so với cuối năm 2024, góp phần hỗ trợ doanh nghiệp và kích thích dòng vốn ra nền kinh tế.

Tuy nhiên, dư nợ tín dụng cuối tháng Tám đã ở mức 17,14 triệu tỷ đồng, tăng 11,08% so với cuối năm trước. Nếu tính theo 12 tháng, tín dụng tăng 20,19%, mức cao nhất trong nhiều năm, vượt xa ngưỡng thông thường khoảng 14,5%. Đây là con số cho thấy nhu cầu vốn mạnh, song cũng kéo theo nguy cơ tăng lãi suất cho vay và áp lực lạm phát trong dài hạn.

Mặc dù CPI vẫn được kiểm soát dưới ngưỡng mục tiêu 4,5–5%, lạm phát cơ bản duy trì trên 3% trong nhiều tháng liên tiếp, một dấu hiệu cảnh báo quan trọng trong điều hành chính sách. Trong bối cảnh tỷ giá biến động mạnh và môi trường quốc tế phức tạp, điều hành chính sách tiền tệ cần hết sức thận trọng, theo dõi sát sao và điều hành một cách rất linh hoạt. 

Tóm lại, các chỉ số kinh tế vĩ mô tổng quát của tháng Tám và 08 tháng đầu năm 2025 phác nên một bức tranh tăng trưởng nhưng đi kèm với những rủi ro ngày càng hiện rõ. Để có được đột phá trong những tháng cuối năm, Hathaway Policy kiến nghị cần thận trọng quan sát, kiên định mục tiêu và linh hoạt tình huống./.

---------

[1] https://www.pmi.spglobal.com/Public/Home/PressRelease/e87f6357c20a4eb9a763db546740cd71