Quan tâm hơn những chính sách dài hạn cho thị trường lao động

Bài viết “Quan tâm hơn những chính sách dài hạn cho thị trường lao động” của 2 tác giả Chu Thị Lê Anh và Trịnh Thị Thảo, đăng trên báo Nhân dân điện tử ngày 05/05/2023, chỉ ra sự phục hồi tích cực của thị trường lao động quý I/2023, đồng thời nhận diện một vài điểm kém tích cực cần tiếp tục được quan sát và hỗ trợ kịp thời từ phía Nhà nước trong bối cảnh tăng trưởng kinh tế không đạt như kỳ vọng.

Đánh giá tình hình kinh tế vĩ mô, bài viết nhận diện những điểm kém tích cực của quý I/2023 cùng những bất ổn được dự báo từ cuối năm 2022. Tăng trưởng kinh tế chậm lại với tốc độ tăng tổng sản phẩm trong nước GDP ước đạt 3,32%, thấp thứ 2 trong giai đoạn 2011-2023. Điều này đặt ra thách thức tăng trưởng cho các quý tiếp theo trong năm, khi động lực tăng trưởng của nền kinh tế vẫn kém tích cực.

Trong bối cảnh đó, thị trường lao động vẫn tiếp tục đà phục hồi từ sau dịch bệnh, là điểm tựa đưa đến kỳ vọng về sự hồi phục tích cực hơn trong các quý sau. Lực lượng lao động từ 15 tuổi trở lên và tỷ lệ tham gia lực lượng lao động tăng thể hiện xu thế tăng về quy mô ở phía cung lao động vẫn tiếp tục được duy trì. Lao động có việc làm tiếp tục tăng, đặc biệt là ở khu vực công nghiệp và xây dựng, nơi có tình hình sản xuất sụt giảm mạnh. Lao động thiếu việc làm trong độ tuổi lao động giảm phù hợp với xu hướng tăng quy mô lao động có việc làm, đưa đến kỳ vọng thị trường lao động có kết quả tích cực hơn nữa trong thời gian tới. Lao động làm công việc tự sản tự tiêu duy trì đà giảm từ quý I/2010 đến nay, thể hiện xu hướng phát triển theo hướng bền vững của thị trường lao động. Ngoài ra, dấu hiệu khả quan còn thể hiện ở tỷ lệ thất nghiệp giảm và thu nhập bình quân của lao động làm công hưởng lương tăng.

Tuy vậy, thị trường lao động vẫn tồn tại một vài điểm kém tích cực, cần tiếp tục quan sát và hỗ trợ kịp thời.

Thứ nhất, doanh nghiệp và người lao động dường như đang ưu tiên những hình thức thuê lao động ngắn hạn, ít ràng buộc để duy trì hoạt động cầm chừng trước trạng thái kinh tế u ám.... thể hiện qua sự tăng lên của tỷ lệ lao động phi chính thức và số lượng lao động thiếu việc làm, đặc biệt là lao động trong độ tuổi, ở khu vực công nghiệp.

Thứ hai, sự bất đối xứng giữa việc lao động có việc làm giảm không đáng kể ở các tỉnh thành có tốc độ tăng trưởng giảm mạnh trong khi lại giảm mạnh ở các tỉnh thành có tốc độ tăng trưởng tốt, cho thấy sự mất cân đối cung-cầu cục bộ vẫn tồn tại.

Thứ ba, 54,2% lao động tự sản tự tiêu đang trong độ tuổi lao động và hầu hết họ đều là lao động phổ thông, không có bằng cấp, chứng chỉ. Điều này đòi hỏi Nhà nước cần có những chính sách kịp thời để hỗ trợ họ tìm được công việc tốt hơn trong bối cảnh thị trường lao động ngày càng khắt khe về tay nghề, kỹ năng.

Ngoài ra, diễn biến kinh tế kém tích cực và những “bệnh nền” của thị trường lao động cũng cần quan tâm. 

Nghiên cứu của Cotofan Maria và cộng sự đăng trên tạp chí The Review of Economics and Statistics số 105 (2) trong tháng 3 năm 2023 [1], chỉ ra điều kiện kinh tế vĩ mô có tác động không nhỏ tới xu hướng lựa chọn công việc của người lao động. Theo khảo sát nhanh của tổ chức Hathathway Policy [2], người lao động trên thị trường lao động Việt Nam hiện nay cũng đang đánh giá tiêu chí thu nhập và phúc lợi là yếu tố quan trọng nhất cấu thành một việc làm tốt, động lực để họ gắn bó với công việc.

Điều này phù hợp với bối cảnh kinh tế Việt Nam, vốn vẫn là nước đang phát triển, có thu nhập trung bình thấp và thị trường lao động vẫn chưa thật sự hoàn thiện, các yếu tố ngoài thu nhập như an sinh xã hội, an toàn việc làm... còn khiêm tốn. 

Như vậy, Nhà nước cần tiếp tục tích cực thực hiện các chính sách thúc đẩy phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội song song với hoàn thiện lưới an sinh cho thị trường lao động.

-------------------------

Xem thêm tại: https://nhandan.vn/quan-tam-hon-nhung-chinh-sach-dai-han-cho-thi-truong-lao-dong-post751252.html

[1] Macroeconomic conditions when young shape job preferences for life (tạm dịch: Điều kiện kinh tế vĩ mô khi người trẻ định hình khuynh hướng công việc suốt đời) của nhóm tác giả Cotofan Maria và cộng sự, được đăng trên tạp chí The Review of Economics and Statistics số 105 (2), tháng 3 năm 2023, trang 467-473.

[2] Báo cáo thị trường lao động: Quý I/2023. Hathaway Policy, tháng 4/2023.